De huiskamer als tentoonstellingsruimte

In 1986 vond in Gent iets nieuws plaats. De ‘Vlaamse kunstpaus’ Jan Hoet was op het idee gekomen om de kunst uit haar vertrouwde, steriele omgeving te halen en te introduceren in de intimiteit van de leefruimte. Hij organiseerde een kunstroute langs woonhuizen, alwaar kunstenaars een met die locatie verbonden werk exposeerden.

Chambres d’Amis, zoals hij het project noemde, krijgt nu een vervolg op het Rotterdamse Noordereiland. Het idee is simpel: vraag een aantal kunstenaars om in iemands huis werk te exposeren dat in relatie staat tot die specifieke omgeving. Kunst in de kamers van dit levendige dorp binnen de stad. Werken die geheel zijn ontstaan in het spanningsveld tussen kunstenaar, huis en bewoner. Kunst, dus, die een organische verbintenis aangaat met het karakter van de plek. Misschien ziet met deze eerste KunstKamers, zoals het project hier is gaan heten, in Rotterdam een nieuwe traditie het levenslicht.

Een politieke visie op cultuur is meestal een bloedeloze vertoning. Een overheidsdienaar heeft het veel te druk met het becijferen van de wereld om te zien hoe die wereld eigenlijk in elkaar zit. Zo kon de gemeente onlangs nog beweren dat het organiseren van een kunstroute ,,vaak moeizaam verloopt omdat in de regel vrijwilligers het voortouw daartoe nemen en althans in de aanvang weinig steun ondervinden.” KunstKamers Rotterdam bewijst dat dat niet altijd het geval is: bewoners van het Noordereiland stelden hun huis belangeloos ter beschikking, het enthousiasme is groot. Mensen staan wel degelijk open voor ongebruikelijke dingen. Ook zonder dat daar iets tegenover staat.

Mogelijk is dat omdat weinigen ongevoelig zijn voor de aantrekkingskracht van het artistieke. In de meeste huizen zijn wel kunstwerken te vinden. Reproducties van grote werken naast amateurschilderijtjes en beeldjes uit verre landen. Dat is helaas vaak niet meer dan aankleding, decoratie. De bewoners zien de werken niet meer, zo vertrouwd zijn ze ermee, en de visite komt ook niet langs om ernaar te kijken. De kunst verdwijnt in al haar functionaliteit achter het rookgordijn van de alledaagsheid.
Maar omgekeerd zijn bezoekers van galeries en musea zo gewend geraakt aan het kille wit van de expositieruimte, dat ze onpersoonlijke, meticuleus uitgelichte ruimtes zijn gaan zien als de natuurlijke habitat van het kunstwerk. KunstKamers treedt buiten de ruimte die in onze samenleving gereserveerd is voor de kunsten – terug naar de mensen, naar het echte leven. De scheppers verlaten hun ivoren torens en mengen zich onder het volk.

En het publiek? Deel van de ervaring van de kunstroute is het bevreemdende gevoel dat je bekruipt als je het huis van een vreemde betreedt. Allemaal zijn we nieuwsgierig naar het hol waar een ander zich verbergt; de woonruimte is een uitdrukking van de persoonlijkheid van de bewoner. Als voyeur stap je zo iemands wereld binnen, je breekt in bij de psyche van degene die in die kamers zijn dagen slijt. Het is een bijzaak misschien, een extra laag in de gewaarwording, maar de bezoeker kan zich onmogelijk onttrekken aan dit samenvloeien van artisticiteit en intimiteit. Dompel je er dus maar in onder en neem het in je op.

Kunst Kamers 2011 — Tekst: Bastiaan Sondervan

www.kukaro.nl | www.facebook.com/kukaro